Inmiddels lezen wij dagelijks over de vele personeelsproblemen die er zijn in sectoren als gezondheids- en welzijnszorg, onderwijs, jeugdzorg, politie of organisaties als Schiphol en die maar niet worden opgelost wat leidt tot een hoog ziekteverzuim, tekorten die problemen veroorzaken voor burgers door wachtlijsten in de zorg, toenemende problemen voor jongeren, veiligheid op straat en lange wachtrijen om te vliegen. Wat is daar nu de oorzaak van?
Bestuurders, directie en management zien zich namelijk te vaak als de spil in de verandering waardoor organisaties hiërarchisch aangestuurd blijven, controlesystemen in de kern onveranderd of vaak uitgebreid worden en er nauwelijks ruimte is voor de “gamechangers” in de organisatie. De veranderingen zijn overwegend cosmetisch van aard en richten zich meer op hippe en fancy namen voor organisatieverandering dan de wezenlijke verandering zelf. Hieronder leggen we de sector gezondheidszorg en welzijn onder de loep.
Nummer één ziekteverzuim in Nederland
Diverse recente onderzoeksrapporten en statistieken ondersteunen deze stellingname. Volgens de cijfers van het CBS is de sector gezondheids- en welzijnszorg. nummer één in ziekteverzuim in Nederland. Veel hoger dan gevaarlijke beroepen in de bouw en industrie. Het tweejaarlijkse profielrapport “State of Health in the EU” schaalt Nederland weer lager in op nummer 13 van de 27 EU landen in de EU. De premier en ministers zouden eens moeten stoppen om op TV steeds weer het mantra te roepen dat Nederland tot de top van de wereld qua gezondheidszorg behoord. Dat is simpelweg niet zo. De zorg in Nederland is nog steeds goed, maar het heeft geen zin de kop in het zand steken.
“De urgentie op de werkvloer vertaalt zich niet in veranderkracht op zorgorganisatieniveau”
Het recente rapport van Gupta Strategists onderstreept de bovengenoemde stelling met haar conclusie dat het tekort aan personeel in de zorg verwijtbaar is aan het tekort aan urgentie bij de bestuurders in de zorg. “De urgentie op de werkvloer vertaalt zich niet in veranderkracht op zorgorganisatieniveau” is het keiharde oordeel van de onderzoekers.
Minister Kuipers bestrijdt deze conclusie van Gupta. De minister ziet juist dat “die urgentie met stip bovenaan staat. Dat staat op één, op twee en op drie. Dan komt er een hele lange tijd niets en dan komt de rest. Die aandacht is er bij de divisiedirecteur, bij de verpleegkundig teamleider en de zorgbestuurder.” meldt Skipr in een artikel waarin Kuipers om commentaar wordt gevraagd op het rapport.
43% van de zorgverleners verlaat de zorg binnen twee jaar
Eind vorig jaar rapporteerde de onafhankelijke adviescommissie “Werken in de zorg” van het kabinet ook al dat de actieplannen voor meer personeel in de zorg niet voldoen. 43% van de zorgverleners verlaat de zorg binnen twee jaar na het afronden van de opleiding was hun conclusie. Er is gebrek aan loopbaanperspectief en nauwelijks inhoudelijke uitdaging in het werk, zijn volgens de commissie daarvan de belangrijkste redenen. Salaris staat pas op de zevende plaats. “Sommige werkgevers denken nog steeds dat een beter fietsenplan het antwoord is”, liet commissievoorzitter Doekla Terpstra in de Trouw weten. “Die hebben het nog altijd niet begrepen.”
Bijna 40% van de verpleegkundige adviesraden in Nederland voelde zich aan de kant geschoven door hun raad van bestuur
Ook de Raad Volksgezondheid & Samenleving van het ministerie van VWS onder leiding van oud-staatssecretaris Bussemaker concludeerde in het rapport “Applaus is niet genoeg”, dat waardering van zorgverleners in eerste instantie gaat over het bieden van passende arbeidsvoorwaarden, dat zorgverleners betekenisvolle zeggenschap over de inhoud van het werk en de organisatie van zorg missen en dat een vruchtbare samenwerking belangrijk is om hun beroep goed uit te kunnen oefenen. “Tijdens de coronacrisis zagen zorgverleners ook hoe snel hun inspraakorganen worden ‘vergeten’ als de druk hoog is. Bijna 40% van de verpleegkundige adviesraden in Nederland voelde zich aan de kant geschoven door hun raad van bestuur, terwijl de medische staf en bedrijfskundigen automatisch een plek kregen in het crisisteam.” valt onder meer in het rapport te lezen.
Zorgverleners besteden 40 procent van hun tijd aan administratie
Naar aanleiding van een onderzoek van de denktank “Ontregel de Zorg” kopte het zorgvakblad Zorgvisie in 2017 al “Zorgverleners besteden 40 procent van hun tijd aan administratie.” en de wijkverpleegkundige zelfs 50%. Typische resultaten van nauwelijks slagende verandertrajecten binnen hiërarchisch gestuurde organisatiemodellen.
Inattentional blindness
Politici, bedrijfskundigen en managers blijven steevast steken in het Tayloriaanse model. Hierbij geldt als uitgangspunt dat werkzaamheden exact gespecificeerd of geprotocolleerd moet worden. Men gaat er namelijk vanuit dat mensen onvoldoende in staat zijn om zelf na te denken. Zij moeten zich volledig vormen naar de organisatie zelf. Op deze manier blijven zij vastgeroest in oude theorieën, modellen en KPI’s. Hierdoor ontstaat in feite een vorm van “inattentional blindness” en ontgaat de kern van de problematiek waardoor de samenleving vastloopt en men alleen nog maar zoekt naar technocratische oplossingen om de vaak complexe problemen het hoofd te bieden. Minister Kuipers laat daarom ook in het artikel van Skipr weten de voorkeur aan robots te geven die ouderen wassen en hiermee het personeelstekort op te lossen.
Vraag naar nieuwe organisatievormen
Het wordt nu echt tijd dat we afstappen van het idee dat alleen bedrijfskundigen in staat zijn om de zorg te organiseren. Moderne organisatievormen waaronder bijvoorbeeld het Stamcelorganisatiemodel bieden hedendaagse professionele zorgverleners voldoende ondersteuning om los van dwingende, wantrouwende hiërarchie de zorg doelmatiger, goedkoper en beter te organiseren. Dergelijke organisatievormen kenmerken zich onder andere door een hoge mate van transparantie, vertrouwen en een open cultuur. Binnen dit model kunnen individuen en communities deelnemen, wordt kennis en ervaring gedeeld en is er geen sprake van hiërarchie.
Sturen op geluk van werknemers
Organisaties zouden daarnaast meer moeten sturen op geluk. Ap Dijksterhuis, hoogleraar Psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen zegt in Radbout Recharge ‘De effectiefste manier om gelukkig te worden, is door te proberen anderen gelukkig te maken’. Precies waar de zorg over gaat, Agape. Uit diverse onderzoeken blijkt dat geluk bijdraagt aan een hogere productiviteit, 10%-12% zijn daarbij goed haalbaar. In Nederland alleen al betekent dit een extra capaciteit vergelijkbaar met ruim 140.000 gelukkige zorgverleners, waardoor Kuipers’ robots voorlopig nog in China kunnen blijven.
Agape
Agape is de hoogste vorm van de liefde en vertaalt zich binnen het Stamcelorganisatiemodel naar de vaste intentie tot het hoogste goed van de ander. Uniek is dat door toepassing van geïntegreerde moderne psychologische en meta-fysische technieken agape, authenticiteit en zingeving individueel meet- en stuurbaar gemaakt zijn.
=======================
https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-arbeidsmarkt/werkenden/ziekteverzuim
https://ec.europa.eu/health/system/files/2022-01/2021_chp_nl_dutch_0.pdf (pag. 4)
https://gupta-strategists.nl/studies/uitweg-uit-de-schaarste
https://www.skipr.nl/nieuws/kuipers-bij-nieuwe-coronagolf-is-er-te-weinig-zorgpersoneel/
https://www.skipr.nl/nieuws/kuipers-bij-nieuwe-coronagolf-is-er-te-weinig-zorgpersoneel/
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/werken-in-de-zorg/werkgelegenheid-in-zorg-en-welzijn
https://www.trouw.nl/zorg/de-actieplannen-voor-meer-personeel-in-de-zorg-voldoen-niet~bdb62d1e/
https://www.zorgvisie.nl/administratie-zorgprofessionals/
https://www.ru.nl/nieuws-agenda/meer-info/2018/juli/gelukkig-doe-ander/
https://warwick.ac.uk/fac/soc/economics/staff/dsgroi/papers/manuscriptandappendix.pdf